Bevrijdingsroute - Stad

Tijdens de bevrijding van Roosendaal op 30 oktober 1944 stroomden de inwoners samen voor het toenmalige gemeentehuis (4), Markt 54, om hun teruggekeerde burgemeester Claudius Prinsen te begroeten. In het park achter dit huis is in 2010 een monument geplaatst ter herdenking van de omgekomen verzetslieden. Aan de overzijde aan het einde van de lange gang tussen Markt 33 (1) en 35 ligt een bunker (2), die door de Duitse bezetter bedoeld was als kabelschakelpunt voor telefoonlijnen.

Op verschillende plaatsen in Roosendaal liggen struikelstenen ter nagedachtenis van slachtoffers van de vervolging in de oorlog. De stenen voor Dominéstraat 17 (6) herinneren aan de ondergedoken en later omgebrachte Joodse familie Flinker. De rechterzijde van deze straat werd verwoest tijdens het bombardement van 31 mei 1944.

Een ander bombardement maakte op 11 mei 1940 op de kruising Ludwigstraat-Vincentiusstraat (9) meerdere slachtoffers, waaronder dagboekschrijfster Paula Geerts. Een plaquette aan de gevel van het klooster Mariadal (12) herinnert aan de verzetsstrijder pater G. Averdieck, die in Vught gefusilleerd is. Voor Dokter Lemmensstraat 6 (13) en 30a (14) liggen struikelstenen voor P. Penneweert en J. Heijnen, die allebei in het verzet actief waren.

Het Roosendaalse station raakte tijdens de gevechten voor de bevrijding ernstig beschadigd en werd deels in een andere stijl door S. van Ravesteyn herbouwd. Een gedenkzuil (15) naast de hoofdingang draagt de namen van omgekomen spoormedewerkers met standplaats Roosendaal. Een struikelsteen voor Admiraal Lonckestraat 1 (16) herinnert aan de in een concentratiekamp omgekomen José Hennekam. Net als in de rest van Nederland worden in Roosendaal ieder jaar op 4 mei alle slachtoffers omgekomen na 10 mei 1940 herdacht. Twee minuten stilte wordt in acht genomen bij het monument (17) in de Parklaan ontworpen door Han Wezelaar. Het stelt een vrouw voor die zich ontdoet van haar ketenen. In de sokkel zijn de namen van de oorlogsslachtoffers te vinden.

In de Brugstraat vinden we op nummer 30 een Mariakapel (22) die na de oorlog uit dankbaarheid werd gebouwd. Voor nummer 44 (21) ligt een struikelsteen voor de omgekomen student G. van de Ven.

Het bombardement van 11 mei 1940 maakte de aanleg van de Burgemeester Prinsensingel mogelijk. De huizen in deze straat werden in het begin van de oorlog of kort daarop gebouwd. Aan de wederopbouw herinnert op het einde van de lange kloostermuur een beeld van Charles Vos (23). De muur zelf is in 1941 ontworpen door Joseph Cuijpers. De huizen aan weerszijden van het kruispunt met de Molenstraat dateren ook allemaal uit die tijd. C. Stauthamer ontwierp de plaquette aan de zijgevel van Molenstraat 68 (24): ‘Het vuur dat woedt, getemd door moed’.

Op de RK Begraafplaats (Bredaseweg) (26) en de Algemene Begraafplaats (Bachlaan) (29) kunnen we graven aantreffen, zowel van Britse als Nederlandse militairen en burgerslachtoffers. Niel Steenbergen maakte het beeld (26) bij de graven van de Nederlandse militairen. Verderop staat een kruisbeeld (26) op een calvarieberg midden in het afzonderlijke perceel voor de burgerslachtoffers, waarvan de meesten omkwamen op 31 mei 1944.

In 1938 vestigde zich het Derde Grensbataljon in de Engelbrecht van Nassaukazerne (31). In 1950 vestigde zich hier het Korps Commando Troepen, die nu beschikken over een nieuw gebouw waarin ook een museum over het Korps te vinden is. De nabijgelegen A58 werd als Rondweg vlak voor de oorlog aangelegd. In mei 1940 sneuvelden hier verschillende, het Nederlandse leger te hulp geschoten, Franse militairen. De naam Engelselaan verwijst naar de Britse bevrijders van Roosendaal. Zij trokken onder andere via de Wouwseweg Roosendaal binnen op 30 oktober 1944. Op nummer 36 (32) ligt de voormalige directeurswoning van de Landbouwwinterschool. In het voorjaar van 1944 bevond zich hier een Aussenlager van concentratiekamp Vught, waar gevangenen gehuisvest waren, die ingezet werden voor het graven van een tankgracht rondom Roosendaal.

Op de Kade werd in oktober 1944 de brug over de Watermolenbeek/Vliet opgeblazen door de Duitsers. Met plaatsing van een baileybrug door de Britten van de Polar Beardivisie verdween deze hindernis. Op 5 mei 1960 werd hier een beeld naar ontwerp van Joop Vlak onthuld. Het bestaat uit een hoge zuil met daarop een ijsbeer (34). Die Britse divisie had de naam te danken aan een oefening op IJsland. Op de brug is ook een Liberation Marker (33) te vinden. Die geeft toelichting op wat hier gebeurd is en vormt onderdeel van de Liberationroute, die van Normandië naar Berlijn loopt langs het traject van de geallieerde bevrijders. Een beeld voor de kerk van de paters redemptoristen, Kade 21 (37), is gemaakt door Charles Vos en stelt de aartsengel Michaël voor. Het beeld is na de oorlog door de paters geplaatst uit dankbaarheid voor het feit dat zij, samen met de buurtbewoners die toevlucht gezocht hadden in het klooster, de oorlog overleefd hadden.

Overige bezienswaardige belevingspunten:

3. Bevrijdingsgedicht 84, De Vredesduif; Ilonka de Winter, Markstede (achterzijde)

5. Bevrijdingsgedicht 82, Bevrijding; Dook, Bloemenmarkt 1

7. Het geboortehuis van regisseur Fons Rademakers van de oorlogsfilm De Aanslag van Harry Mulisch, Dominéstraat 19

8. Bevrijdingsgedicht 74, Gras; Rob Mies, Uniestede

10. Bevrijdingsgedicht 75, De Vergissing; Ineke Dekkers van der Vorst, Ludwigstraat 2

11. Bevrijdingsgedicht 76, Verzet; Eric van Deelen, Vincentiusstraat 5

18. Bevrijdingsgedicht

77, Monument; Huub Klaassen, Parklaan 13

19. Bevrijdingsgedicht 78, Paula en de dood; Ivo Weterings, Lyceumlaan 10

20. Struikelsteen, Brugstraat 44

25. Bevrijdingsgedicht 81, Hemelblauw; Leo Lotterman, Molenstraat 60

30. Bevrijdingsgedicht 79, Tommy; Huub Klaassen, Bachlaan 1

35. Bevrijdingsgedicht 71, De Polar Bear; Andre Verwijmeren, Kade 35

36. Bevrijdingsgedicht 72, Roosendaal bevrijd; Cees Sep, Kadeplein 3

De Roosendaalse gedichtenroute is uitgebreid met 15 Bevrijdingsgedichten in het kader van 75 jaar bevrijding. Op de locaties vind je een opvallend schildje van de route met een nummer en een QR code. Scan de code en je kunt het gedicht direct beluisteren en lezen.