Smokkelroute

Duik in het smokkelaarsverleden van Roosendaal en omstreken

Waar prijzen verschillen of beschikbaarheid van goederen anders is, wordt gesmokkeld. Tussen Nederland en België is het in tijden van oorlog lange tijd niet anders geweest! Of het nu zout, tabak of mensen waren, de restanten van de smokkelroutes zijn nog overal terug te vinden in dit prachtige grensgebied. Duik in het verleden, leer meer over de geschiedenis van de omgeving en geniet bovenal van deze bijzondere fietstocht.   

We beginnen bij het begin; het ontstaan van de smokkelroutes. Na het verdrag van Munster in 1648 ontstond er een grens tussen het noorden en zuiden van Brabant, waarmee Roosendaal een grensplaats werd. De Belgische opstand in 1830 en de bepaling van de landsgrens in het Verdrag van Maastricht op 8 augustus 1843 maakte dit verder definitief. De grens die toen getrokken werd kun je op verschillende plekken nog steeds herkennen aan de genummerde gietijzeren en hardstenen palen. Wat Roosendaal als grensstad uiteindelijk nog belangrijker maakte is de internationale treinverbinding die volgde in 1854. Die verbinding liep tussen Rotterdam en Antwerpen met als laatste station voor de grensovergang: station Roosendaal. 

Een dorp dat nóg dichter bij de Belgische grens ligt dan Roosendaal is Nispen (1). Het werd flink beschadigd in de Tweede Wereldoorlog, maar gelukkig is er nog genoeg bewaard gebleven om te bekijken. Zo vind je er de beltkorenmolen van Aerden uit 1850, de enige molen in Nederland die vier wieken van het Van Rietwijksysteem heeft. In het centrum van het dorp vind je de kerk die dateert uit 1931 en werd ontworpen door architect Joseph Cuijpers. Jaren later in 1946 realiseerde hij ook de Vredeskapel die je aan de Heijbeeksestraat vindt. 

Vervolgens leidt de route je via Roosendaal naar de Rucphense Bossen (2), onderdeel van een natuurgebied van maar liefst 1200 hectare dat uit heide, bos, grasland, stuifduinen en vennen bestaat. En ook dit gebied heeft een smokkelaarsverleden! Tijdens de Eerste Wereldoorlog bleef Nederland namelijk neutraal, waardoor de smokkel van en naar België hoogtij vierde.

De bekendste smokkelaar in deze regio was Geert Schrauwen. Hij kreeg de bijnaam Klaveren Vrouwke vanwege zijn vele listen en verkleedpartijen waarmee hij douane en militairen vaak op het verkeerde spoor zette. Op 5 mei 1916 ontsnapte hij echter niet aan zijn noodlot en werd hij bij de Strontpaal (3) doodgeschoten. De paal kreeg zijn naam doordat douaniers hier tijdens de oorlog hun behoefte deden. De herinnering aan Klaveren Vrouwke is altijd levendig gebleven door de vele anekdotes die over hem verteld worden.  

Via het Belgische Horendonk en het Nederlandse buurtschap Steenpaal, waarvan de naam herinnert aan een oude grenspaal, loopt de route weer terug naar Nederland.