Vlietroute

Langs de Vliet en verder: ontdek de waterrijke geschiedenis van West-Brabant

Het water heeft altijd deel uitgemaakt van deze regio. Van kleine beken en grotere kanalen voor de levendige handel tot aan sluizen voor vestingsteden. Een fietstocht door dit landschap neemt je mee in de geschiedenis van het water in West-Brabant. Stap op de fiets en ontdek de historie.

Vanuit het zuiden en het westen komen verschillende beken samen in Roosendaal, waar het water vanaf de Kade de naam Roosendaalse Vliet (1) heeft. Vervolg je je weg verder naar het noorden dan krijgt het de naam Steenbergse Vliet, waarna het water eindigt via de sluizen van Benedensas in het Volkerak. De Vliet dient voor de afvoer van regenwater en heeft daarnaast ook een belangrijke functie als vaarwater. Toen de waterloop in 1451 dan ook bevaarbaar werd gemaakt zorgde dat voor een enorme bloei van Roosendaal. Tot in de achttiende eeuw was de Vliet een rivier en in verschillende fasen kwam het rechte kanaal tot stand, zoals we het water nu kennen. Tot aan de jaren zeventig van de twintigste eeuw had de Vliet een belangrijke rol bij de aan- en afvoer van grondstoffen en producten, bijvoorbeeld bij de turfontginning en later bij het transport van suikerbieten. Inmiddels is die functie grotendeels komen te vervallen en heeft het water steeds meer een recreatieve functie.

Je verlaat Roosendaal langs de Oostelijke en Westelijke Havendijk en vervolgt je weg richting het Gastelsveer (2). De naam vindt zijn oorsprong in het feit dat men hier voor 1861 met een veer het water moest oversteken. Nadat hier tot vele jaren na de Tweede Wereldoorlog een baileybrug lag, een noodvoorziening, is er in 1983 een moderne brug aangelegd.

Fiets je iets verder dan kom je bij het Mark-Vlietkanaal (3) uit. De plannen voor dit kanaal dateren al van 1911. Hevig verzet, de Tweede Wereldoorlog en daarna de wederopbouw zorgen ervoor dat het pas in 1983 voltooid kon worden. Het Mark-Vlietkanaal verbindt Roosendaal met Breda en zorgt ervoor dat Roosendaal bereikbaar is voor schepen tot 1.350 ton.

In 1822 werd besloten tot afdichting van de Vliet bij het Volkerak. Daartoe moesten schut- en spuisluizen worden gebouwd. De eerste sluis bij Bovensas (4) was gereed in 1824 en is vandaag de dag gedempt. De nieuwe sluis uit 1914 staat permanent open, omdat er sinds 1987 door het afsluiten van het Volkerak als uitvloeisel van de Deltawerken geen getijdenbeweging meer is. De naam van deze sluis, Blauwe Sluis, is overigens niet te danken aan de kleur van het water. Het zijn de stenen die donkerblauw kleurden wanneer ze nat werden waaraan de sluis haar naam ontleend.

Ook het historisch sluizencomplex Benedensas (5) ontstond na het besluit tot afdichting van de Vliet in 1822. Het stamt voor een deel uit 1824 en voor een deel uit 1884. Vanaf de sluisdeuren heb je een mooi uitzicht op het Krammer, Volkerak en de Dintelse Gorzen. Direct achter de dijk is zelfs nog een Duitse bunker te vinden die onderdeel was van de Atlantikwall, een 5.000 kilometer lange verdedigingslinie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Fort Henricus( 6), net boven Steenbergen gelegen, stamt uit 1626 toen het de vestingstad beschermde. Het fort was onderdeel van de West-Brabantse Waterlinie en Zuiderwaterlinie. Vanaf de uitkijktoren heb je een fantastisch zicht op het stervormige fort en de weidse polders van West-Brabant.

Nabij de snelweg ligt het aquaduct genaamd Steenbergen aan Zee dat aangelegd werd om de haven van Steenbergen bereikbaar te houden, aangezien Steenbergen (7) vroeg een vestingstad van belang was. Aan de Kaaistraat vinden we het voormalige stadhuis uit 1938 dat ontworpen is door de bekende architect Jacques Hurks. Iets verderop vallen de katholieke Sint Gummaruskerk (ontwerp Joseph Cuijpers, 1901) en de Nederlands Hervormde kerk op. Deze kerken zijn zogenaamde waterstaatskerken; kerken die tussen 1824 en 1875 onder toezicht van ingenieurs van Rijkswaterstaat werden gebouwd.